Rijk aan vitamines
We weten al lang dat melk afkomstig van koeien die vers gras grazen, beter is voor onze gezondheid. Zo is het belangrijk dat in onze voeding de verhouding tussen de omega 6 en omega 3 vetzuren kleiner is dan 5 om hartziekten te vermijden. Daarom is weidemelk interessant want deze is verrijkt met onverzadigde vetzuren zoals omega 3 en CLA (linolzuur), terwijl wintermelk geproduceerd wordt met een rantsoen rijk aan maïs. Onder deze onverzadigde vetzuren van de weidemelk vind je de CLA 9 en 11. Deze hebben met een preventieve werking tegen kanker.
In de winter, wanneer de dieren in de stal verblijven, heeft een rantsoen met bewerkt lijnzaad een vergelijkbaar effect op de melkkwaliteit. Met deze voederstrategie kunnen we de consument het jaar rond kwaliteitsvolle melk aanbieden.
Ook andere onderdelen van de melk, zoals equol, bevorderen onze gezondheid. Dit is een polyfenool dat gedeeltelijk door de micro-organismen in het spijsverteringskanaal van het dier uitgescheiden wordt na afbraak van bepaalde stoffen in vlinderbloemigen, en zo deels in de melk terecht komt. Equol is dus niet aanwezig in plantaardige voeding, enkel in gefermenteerde producten van dierlijke oorsprong. Dit heeft een heel groot antioxidant effect en kan de consument beschermen tegen hormoongevoelige kankers (prostaatkanker, borst, eierstokken, ..). Bijna drie op de vier Europese burgers zijn niet in staat om Equol aan te maken. Voor hen is melk een belangrijke bron om deze stof op te nemen.
Weidebloemen bepalen de melkkwaliteit
De projecten ‘GrassMilk’ en ‘Phytohealth’ hebben aangetoond dat de melkkwaliteit afhankelijk is van de weideflora. Zo zijn vlinderbloemigen, en in het bijzonder rode klaver, belangrijk om het gehalte aan equol te verhogen in de melk.
We zagen ook dat:
- de melk van koeien die op een weide met veel rode klaver grazen, veel rijker is aan equol dan deze van koeien die op een weide met raaigras;
- het in de winter mogelijk is om het aandeel equol te verhogen met ingekuild gras.;
- voedervlinderbloemigen veel efficiënter zijn dan sojaschroot om het gehalte equol in de melk te verhogen;
- equol in de melk aanwezig blijft, ook na sterilisatie of na verwerking als zuivelproducten zoals kazen, yoghurts…;
- melk afkomstig van biologische bedrijven vijf tot zes keer meer equol bevat dan melk van een gangbaar bedrijf door het groot aandeel aan vlinderbloemigen.
Het onderzoek toont ook aan dat de melk afkomstig van een graskuil rijker is aan onverzadigde vetzuren wanneer de kuil vlinderbloemigen bevat in vergelijking met kuilen met enkel grassen. Dit zou afkomstig zijn van de bestanddelen van vlinderbloemigen, zoals de PPO (polyfenol oxidase) die de vetzuren uit het gras tijdens het inkuilproces beschermen tegen uitdroging.
Resultaten van melkveebedrijven
Een jaar lang werd de melkkwaliteit opgevolgd van zes bedrijven die elk een verschillende voederautonomie hadden. Er was een grote variatie van het aandeel gras in hun voederrantsoen. Het doel van deze opvolging was om de variatie in de melksamenstelling met praktijkvoorbeelden aan te tonen. De waarnemingen op het terrein bevestigden de experimentele resultaten. Er was een nauw verband tussen het aandeel gras in het rantsoen van de melkkoeien en de gehaltes onverzadigde vetzuren en LCA 9 en 11 in de melk. Ook waren belangrijke verschillen in het equolgehalte in de melk meetbaar. Dit is te verklaren door de aanwezigheid van vlinderbloemigen (alle soorten) in het voederrantsoen. Ook de aanwezigheid van vitamine E in de melk, is gerelateerd aan het aandeel van gras en graslandproducten in het voederrantsoen van de koeien.
Anderzijds hebben gras en graslandproducten een negatieve invloed op de vitamine B12 (of cobalamine) in de melk. Deze vitamine die op grote schaal via de melk in de menselijk voeding terecht komt, heeft een preventieve werking tegen neuro generatieve ziekten, in het bijzonder bij ouderen. De vitamine B12, een stof die zoals equol of CLA afkomstig is van dierlijke en microbiële productie, was meer geconcentreerd in de melk afkomstig van rantsoenen met veel kuilmaïs.
Deze resultaten stellen ons in staat om een debat te openen op basis van tastbare bewijzen om de meerwaarde van weidemelk ten opzichte van de vaak onterecht genoemde ‘plantaardige melk’ aan te tonen. De autonome en op grasland gebaseerde lokale productie krijgt nog meer steun, het is het groene goud van Wallonië.
Contact: Eric Froidmont, e.froidmont@cra.wallonie.be